Czym właściwie jest próba złota?
Próba złota to zawartość czystego złota w stopie, z którego wykonany jest dany produkt, czyli kilkucyfrowa liczba oznaczająca zawartość złota w biżuterii. Musimy uświadomić sobie, że dokonując wyboru w salonie jubilerskim, przedmiot naszego zakupu nie jest w całości wykonany ze złotego kruszcu.
Czyste złoto jest materiałem bardzo miękkim, rozciągliwym i plastycznym, nie nadaje się do tworzenia biżuterii użytkowej. Aby zwiększyć trwałość wyrobów do złota dodaje się „domieszki”. Np. przy próbie 585 na 1000 jednostek przypada 585 jednostek czystego złota, pozostała część to stopy innych metali. Zabieg ten jest konieczny przy produkcji wyrobów jubilerskich, gdyż w innym przypadku użytkowanie zakupionego przedmiotu byłoby po prostu niemożliwe (wyobraźcie sobie jakby nosiło się bransoletkę z plasteliny ;)).
W celu standaryzacji wprowadzono oznaczenia prób złota. Ma to na celu określenie „ile jest złota w złocie” i innych metali dodanych do stopu tzw. „domieszek”.
Wpływ próby złota na użytkowanie biżuterii
Złoto w czystej postaci (próba 999,9) jest metalem bardzo miękkim i bardzo mało odpornym na ścieranie. W tej postaci nie nadaje się do wyrobu biżuterii. Wysokie próby złota w przedmiotach spotykamy głównie pod postacią monet i sztabek. Żeby poprawić jego własności mechaniczne, łączy się je z innymi metalami wykonując stopy złota. Oczywiście w taki stop złota, który będzie miał jedną z prób określonych w prawie probierczym (biżuterię złotą wykonuje się w próbach: 750; 585; 500; 375 i 333.
Udział czystego złota (miękkie) w próbie 750 jest ponad dwukrotnie większy niż w próbie 333. Oznacza to, że wyroby ze złota wyższej próby, np. 750, są bardziej miękkie, niż wyroby wykonane ze złota niższej próby, np. 333. Oznacza to również, że złoto wyższej próby ma w sobie mniejszą zawartość metali nieszlachetnych, niż złoto niższej próby.
Wynika z tego, że biżuteria złota z wyższych prób jest miękka więc trzeba liczyć się z tym, że będzie się wycierać i rysować. Łapki i oprawy trzymające kamienie łatwiej mogą się odginać przy zahaczeniach i szybciej będą się wycierać. Szyny pierścionków mogą się szybko odkształcać (np. podczas codziennych prac).
Biżuteria z wyższych prób będzie za to bardziej odporna na działanie czynników chemicznych zawartych w powietrzu. W związku z tym, mimo upływu czasu nie będzie się przebarwiać, pokrywać się żadnymi nalotami i zachowa swój pierwotny kolor.
Biżuteria złota wykonana z niższych prób ( 333 i 375 ) jest twardsza i będzie mniej podatna na odkształcenia mechaniczne, mniej będzie się zarysowywać. Niestety będzie dużo mniej odporna na czynniki chemiczne znajdujące się w powietrzu ,może wchodzić w reakcje z potem, perfumami, szamponami, słoną wodą itd. (ponieważ np. w jednym gramie złota próby 333 , mamy tylko 333 mg czystego złota i aż 667 mg miedzi, srebra i innych metali – mało odpornych na czynniki zewnętrzne). Będzie więc szybciej pokrywać się tlenkami, będzie szybciej ciemnieć.
Próby złota wyraża się w promilach i karatach
Próby złota w promilach
0 - stop zawierający 99,9% czystego złota, określany jest próbą 999,9
1 - stop zawierający 96% czystego złota, określany jest próbą 960
2 - stop zawierający 75% czystego złota, określany jest próbą 750
3 - stop zawierający 58,5% czystego złota, określany jest próbą 585
4 - stop zawierający 50% czystego złota, określany jest próbą 500
5 - stop zawierający 37,5% czystego złota, określany jest próbą 375
6 - stop zawierający 33,3% czystego złota, określany jest próbą 333
Ilość złota w stopie określa się nie tylko za pomocą promili. Drugą używaną jednostką jest karat. 1 karat to inaczej 1/24 zawartości wagowej złota w danym stopie. Oznacza to, że stop o najczystszej zawartości złota to złoto 24-karatowe, czyli próba 999,9 lub stop zawierający 99,9% czystego złota.
0 - czyste złoto próba 999,9 - 24-karatowe (najcenniejsze)
1 - pierwsza próba złota 960 - złoto 23-karatowe
2 - druga próba złota 750 - złoto 18-karatowe
3 - trzecia próba złota 585 - złoto 14-karatowe (najpopularniejsze w Polsce)
4 - czwarta próba złota 500 - złoto 12-karatowe
5 - piąta próba złota 375 - złoto 9-karatowe
6 - szósta próba złota 333 - złoto 8-karatowe (najtańsze)
Co znajduje się na wyrobach ze złota
Zgodnie z przepisami, każdy wyrób ze złota o masie równej lub większej 1gr, przeznaczony do sprzedaży musi posiadać polską cechę probierczą. Cecha probiercza zaznaczana jest na biżuterii za pomocą odpowiedniego znaku pochodzącego z tabeli cech probierczych. Taki znak graficzny potwierdza wykonanie przez Urząd Probierczy badań określających zawartość metalu szlachetnego w wyrobie. Cecha probiercza wskazuje rodzaj metalu szlachetnego i jego próbę. Każdy metal posiada swój symbol, do złota przypisany jest wizerunek głowy rycerza, a srebro oznakowane jest głową kobiety.